Soldatenbrieven
Officieren, onderofficieren en soldaten verstuurden en ontvingen brieven. Aangezien de door ons gebruikte stamboeken geen gegevens van officieren bevatten, beperken wij ons tot de brieven van en aan korporaals, sergeants en soldaten.
Er moeten talloze brieven door soldaten aan het thuisfront geschreven zijn. Slechts een deel daarvan kwam daadwerkelijk aan en een nog veel kleiner deel bleef bewaard.
Wie schreef en ontving de brieven?
Een deel van de soldaten kon zich schriftelijk uitdrukken, terwijl anderen afhankelijk waren van kameraden of beroepsschrijvers, die wellicht de zinnen een draai gegeven hebben. Ook bij het ontvangen van een brief moest hulp gezocht worden om de tekst te kunnen lezen. Men zocht dan een geletterd iemand op b.v. de secretaris van de gemeente of de veldwachter.
Vorm brieven[i]
Men verzond een brief meestal niet in een envelop. Het briefpapier zelf fungeerde als envelop. Het was zaak de brief ingenieus in elkaar te vouwen, dicht te plakken met lak en te voorzien van een adres. Voor de adressering was het zaak aan de achterzijde van het papier op de juiste plaats een ruimte onbeschreven te laten.
Kosten van het versturen van een brief
De Postwet 1810 zorgde ervoor dat in alle delen van Holland dezelfde regels en tarieven gingen gelden en gaf de staat het monopolie op postbezorging. Tevens werd bepaald dat de ontvanger van post de kosten voor zijn rekening moest nemen. Dit leverde voortdurend problemen op: ofwel de ontvanger was niet thuis, ofwel hij was overleden, ofwel hij weigerde de brief. In de laatste gevallen stond er geen vergoeding tegenover de gemaakte kosten.
Inhoud brieven
In de brieven schreven de dienstplichtigen over opleiding, desertie, vrijages, lange dagmarsen, gebrek aan eten, soldij die niet werd uitbetaald, plunderingen,. moordpartijen, lijden en dood in slecht onderhouden hospitalen, etc. Vaak waren het bedelbrieven om geld te krijgen om voedsel te kunnen kopen. De brieven waren onderhevig aan censuur: als de inhoud niet door de beugel kon werden ze verscheurd.
Het kwam voor dat een soldaat een brief naar huis stuurde om te kunnen aantonen dat hij echt in dienst was, want een zogenaamd “ certificat d’activité de service” was moeilijk te verkrijgen. Met behulp van die brief kon een jongere broer dan aantonen dat zijn oudere broer al in actieve dienst was.
Noten
[i] Welten, Joost. Antihelden. Bijzondere levens van gewone mensen uit de tijd van Napoleon . Leuven 2015: Uitgeverij Davidsfonds, pag. 240-241.
Voor individuele soldatenbrieven klik hier.
Voor algemene informatie over de post, klik hier.