Post en Soldatenbrieven Algemeen
De post
Voor de oorlogsvoering was communicatie zeer belangrijk, ook al tijdens de veldslagen van Napoleon. De keizer besteedde veel aandacht aan de organisatie van post- en koeriersdiensten. De poststations voor postkoetsen waren strategische plekken, die heel belangrijk waren voor bevoorrading, voedsel en verse paarden.
De brieven werden tijdig bezorgd, maar niet altijd bij de juiste persoon. Soldaten werden vaak verplaatst waardoor post vaak niet goed terecht kwam.
Tijdens de veldtocht in Rusland werkte de post nauwelijks meer, waardoor families lange tijd in onzekerheid bleven over het lot van hun dierbaren. Tijdens de veldtocht in Silezië werkte de militaire post evenmin.
Correspondentie
De militaire post werd niet alleen gebruikt door de officiële kanalen, maar ook door de deelnemers aan de veldtochten om contact te houden met ouders en bekenden.
Brieven werden verstuurd en ontvangen door officieren, onderofficieren en soldaten.
Aangezien de door ons gebruikte stamboeken geen gegevens van officieren bevatten, beperken wij ons tot de brieven van en aan korporaals, sergeants en soldaten.
Een deel van de soldaten kon zich schriftelijk uitdrukken, terwijl anderen afhankelijk waren van kameraden of beroepsschrijvers, die wellicht de zinnen een draai gegeven hebben. Ook bij het ontvangen van een brief moest hulp gezocht worden voor het lezen van de brief. Men zocht een geletterd iemand op b.v. de secretaris van de gemeente of de veldwachter.
Vorm brieven[i]
Een brief werd meestal niet in een envelop verzonden. Het briefpapier zelf fungeerde als envelop. De brief moest men ingenieus in elkaar vouwen, dichtplakken met lak en voorzien van een adres. Voor de adressering moest men aan de achterzijde van het papier op de juiste plaats een ruimte onbeschreven laten.
Kosten van het versturen van een brief
De Postwet 1810 zorgde ervoor dat in alle delen van Holland dezelfde regels en tarieven gingen gelden en gaf de staat het monopolie op postbezorging. Tevens werd bepaald dat de ontvanger van post de kosten voor zijn rekening moest nemen. Dit leverde voortdurend problemen op: ofwel de ontvanger was niet thuis, ofwel hij was overleden, ofwel hij weigerde de brief. In de laatste gevallen stond er geen vergoeding tegenover de gemaakte kosten.
Inhoud brieven
In de brieven schreven de dienstplichtigen over opleiding, desertie, vrijages, lange dagmarsen, gebrek aan eten, soldij die niet werd uitbetaald, plunderingen,. moordpartijen, lijden en dood in slecht onderhouden hospitalen, etc. Vaak waren het bedelbrieven om geld te krijgen om voedsel te kunnen kopen. De brieven werden gecensureerd: als de inhoud niet door de beugel kon werden ze verscheurd.
Het kwam voor dat een soldaat een brief naar huis stuurde om te kunnen aantonen dat hij echt in dienst was, want een zogenaamd “ certificat d’activité de service” was moeilijk te verkrijgen. Met behulp van die brief kon een jongere broer aantonen dat zijn oudere broer al in actieve dienst was.
Noten
[i] Welten, Joost. Antihelden. Bijzondere levens van gewone mensen uit de tijd van Napoleon . Leuven 2015: Uitgeverij Davidsfonds, pag. 240-241.